Trafo, işletilmesi esnasında kullanıcının trafonun durumunu anlamasına yardımcı olmak ve trafonun durumunun kaydedilmesini sağlamak üzere uzaktan izleme sistemiyle teçhiz edilecektir. Bu sistem; trafoda istenmeyen durumların başlaması halinde kullanıcı ve işletmeciye yardımcı olmak için gerekli bilgileri sağlamalıdır.
Bu sistem işletme ve bakımı desteklemek açısından en azından aşağıdaki özelliklere haiz olmalıdır;
- İşletme sürekliliğini sağlamak için dielektrik teşhis içeren elektriki parametreler açısından trafo işletme şartlarının nümerik ve grafiksel değerlendirilmesi ve kaydedilmesi, yük altında kademe değiştiricisi (YAKD), sıcaklık, soğutma sistemi verimliliği ve fonksiyonu, yağda çözünmüş gaz analizi, işletme gerilimi, yük akımı, diğer bileşenlerin( örneğin buşinglerin) durum değerlendirmeleri yapılmalıdır.
- Kullanıcıya trafoyu ısı/akım/gerilim limitlerine yakın değerlerde işletme olanağı sağlayan araçlar sağlanmalıdır. Bunu sağlarken termal yaşlanma hesaba katılmalı ve hot-spot sıcaklıklarından da kaçınılmalıdır. Muhtemel aşırı yük durumlarının işletilmesine destek olmalıdır. (IEC veya IEEE standartları)
- Gelişmiş modelleme ve teşhis fonksiyonları olan sensörler kullanılarak yeni başlayan hatalar/arızalar erken bir aşamada saptanabilmeli ve trafolar çok kötü sonuçlanabilecek olaylardan korunabilmelidir. Böylece trafonun beklenmedik şekilde servis harici olması engellenmelidir.
- İzleme Sistemi kullanıcıya trafoların bakımlarında engel yaratmayacak şekilde konumlanmalı ve sistemin bakıma ihtiyaç duyulan bölümleri tüm trafolar için tanımlanmalıdır.
- Trafonun yaşı sürekli belirlenerek kalan işletme ömrü (loss of life) hesabını yapabilmelidir (IEC veya IEEE standartlarına göre).
İzleme sistemi üreticisi; izleme sistemlerinde üretim, test ve teslimat üzerine en az 5 yıl tecrübeli olmalı ve son 3 yıl içinde bu ihalede bahsedilen trafolarda eşit güçte ya da daha güçlü, gerilim bazında ise eşit ya da daha yüksek gerilim düzeyinde 20 adet izleme sistemi teslim etmiş olmalıdır.
Aşağıdaki ölçülecek değişkenler izleme sistemi tarafından kaydedilmelidir;
- Yüksek gerilim tarafındaki yük akımı (üç faz için) ve mümkünse alçak gerilim tarafındaki yük akımını da kapsayacaktır.
- Yüksek gerilim tarafının işletme gerilimi(kondanser buşingin tap’ine yerleştirilen gerilim sensörlerinden elde edilen) ve buşingler uygunsa alçak gerilim tarafındaki işletme gerilimini de kapsayacaktır.
- Üst yağ sıcaklığı
- Alt yağ sıcaklığı
- Ortam sıcaklığı
- Fan ve pompaların çalışma durumları
- Yağdaki nispi nem
- Yağdaki gaz içeriği
- Kademe değiştiricinin pozisyonu
- Kademe yağı sıcaklığı
- Bucholz rölesi, yağ seviye göstergesi, basınç ventili, v.b. teçhizata ait devre durumu
İzleme sistemi gelecekte ihtiyaç duyulabilecek sensörlerin ilavesine elverişli olmalıdır. İzleme modülü trafoya tesis edilecektir. Trafo merkezindeki tüm izleme modülleri “alan veri yolu”(field bus) teknolojisiyle fansız İzleme Sunucusuna bağlanacak olup bu sunucu da kontrol odasında veya güç trafosundaki izleme modülünde olacaktır. İzleme Sunucusuna eklenecek tüm trafolara ve geleceğe yönelik yapılacak en az 10 trafo ünitesine yetecek kapasitesi olan flash memory desteği olmalıdır. İzleme sunucularının fan ve hard disk gibi hareketli parçalarla donatılmasına izin verilmeyecektir. İzleme sunucularında kullanılacak işletim sistemi çoklu görev(multi tasking) yapabilen gerçek zamanlı işletim sistemi QNX olacaktır.
Tüm izleme sistemi ve elemanları gerekli hassasiyette olmalı ancak dış etkilere karşı (ortam sıcaklığı, elektromanyetik etkiler, titreşimler vb. ) duyarsız olmalıdır.
Sistemin kalbi İzleme Sunucusuna yüklenmiş olan kapsamlı ve gelişmiş nümerik trafo modelleri olacaktır. Bu modeller dizayn ve dizayn hesap sonuçlarının yanı sıra güç trafosuna uygulanan test sonuçlarını da içeren termal trafo modelini de barındıracaktır.
Alınan on-line ölçüm tabanı üzerinde, her bir trafo için analiz/hesap yapılmış olmalıdır:
- Görünür Güç (MVA)
- Yük faktörü
- Örnek ve YG tarafında tutunan aşırı gerilim (bir 1.2/50 uS yıldırım darbe tespiti)
- YG tarafında aşırı gerilimleri sayısı
- YG tarafında son aşırı gerilim
- IEC 60076-7 uyarınca Hot spot sıcaklığı
- Termal modeline göre Hot spot sıcaklığı
- Termal modeline göre en yüksek yağ sıcaklığı
- IEC 60076-7 uyarınca Yaşlanma oranı
- IEC 60076-7 uyarınca kalan işletme ömrü(lifetime)
- Yağ içindeki çözünmüş gazlar(en az Hidrojen, Karbon monoksit, Asetilen, Etilen, Metan, Etan, gazları ayrı ayrı ölçülebilir olmalıdır.)
- Yağ içindeki su miktarı
- Kâğıttaki nem
- Kabarcıklanma (Bubbling) sıcaklığı
- Kabarcıklanma (Bubbling) güvenlik payı
- Kabarcıklanma Eğilimi (Trend Bubbling)
- Mutlak kayıplar
- Aşırı yük kapasitesi
- Acil durumda aşırı yüklenme süresi
- Soğutma arızası sırasında acil aşırı yüklenme süresi
- Fan ve pompaların çalışma süreleri
- Soğutma verimliliği (termal direnç Rth)
- YG kondanser buşinglerin on-line Kapasitesi (mümkünse alçak gerilim tarafındaki kondanser buşinglerin on-line Kapasitesini de kapsayacaktır.)
- Direkt gerilim ölçümü yoluyla YG kondansör buşinglerin kapasite değişikliği (mümkünse alçak gerilim tarafındaki kondanser buşinglerin Kapasite değişikliğini de kapsayacaktır.)
- YG kondanser buşinglerin Kapasitif değiştirme akımı (Ic) (mümkünse alçak gerilim tarafındaki kondanser buşinglerin Kapasite değiştirme akımını da kapsayacaktır.)
- Kademe değiştirici anahtarlama sayısı
- Ön seçici kademe değiştirici anahtarlama sayısı
- Seçici kademe değiştirici işlemleri anahtarlama sayısı
- Geçiş sırasında anahtarlama akımı
- Kademe değiştiricinin anahtarlanmış devre akım toplamı
- Kademe değiştiricinin motor ünitesinde güç tüketimi
- Kademe değiştiricinin anahtarlama enerjisi
- Kademe değiştirici mekanik kalitesinin değerlendirilmesi (kontak ömrü)
- Kademe değiştirici bölmesinin yağ sıcaklığı
- Kademe değiştirici ile ana tank yağı sıcaklık farkı
Online İzleme sistemi yazılımı, en az aşağıdaki özelliklere haiz olacaktır;
- Yağda erimiş gaz analizi yapabilmeli ve en az Rogers ve Duval standartlarına göre tanı ve teşhis yapan modülü olmalıdır.
- Otomatik olarak simule edilen parametreleri hesaplamaya yarayan Simülatör modülü olmalıdır.
- Trafolardan ve ana bileşenlerinden alınan konum bilgileriyle periyodik veya isteğe bağlı olarak oluşturulan raporlar üretmelidir.
İzleme modülü tarafından edinilen anlık online veriler izleme sunucusunun RAM’inde yüksek çözünürlükte depolanacaktır. İzleme sistemi her bir milisaniyede ölçülen verileri çözümleyecek ve işleyecek hassasiyette olacaktır. Periyodik olarak farklı online kanallardan gelen birbirinden ayrı veriler anlık olarak sistemin veri tabanında (historical database) depolanacak ve veri tabanı maksimum veri depolanmasına uygun kapasitede olacaktır.
Olaylar; Kademe değişimi, trafonun enerjilenmesi, trafonun devre dışı olması vb. veya alarmlar, tarih bilgisi (time stamp) ve anlık çözünürlüğünü gösterir şekilde kaydedilecektir. İzleme sistemi ölçülen ve hesaplanan verileri izleme sunucusu içindeki hafızasında uzun dönem depolama imkânı sağlayacaktır (en az 10 yıl ). Veri analizlerinde neden sonuç ilişkisi bakımından İzleme Sistemine ait tüm modüller eş zamanlı çalışmalıdır.
IEC 60870-5-101, IEC 60870-5-104, Modbus, IEC 61850 veya DNP3.0. gibi standart iletişim protokolleri yoluyla SCADA sistemiyle veri iletişimine imkân verecektir.
İzleme Sisteminde kaydedilen verilerin transferini sağlayan iletişim protokolleri, TEİAŞ’ın mevcut veri transferinde kullanılan iletişim protokollerine uygun olması firma tarafından sağlanacaktır.
Sistemde herhangi bir arıza, alarm veya tanımlanan değerlerin aşılması halinde meydana gelen sinyaller veri tabanında kaydedilebilecek ve ek olarak röle kontaklarının kapanması ve standart protokoller yoluyla alarm sinyalleri kumanda odasına gönderilebilecektir.
İzleme modülü, kaydedilen verileri HTML-tabanlı web sayfası oluşturmasına imkân verecek, böylece gerektiğinde anlık olarak veya geçmiş veriler internet üzerinden izlenebilecektir. Standart web browser firmaya özel bir yazılıma ihtiyaç duymadan bu fonksiyona sahip olmalıdır. (İnternet Explorer veya Mozilla Firefox vb.)
Sistem, veri tabanında kaydedilen verilere bilgisayardan modem veya Ethernet aracılığıyla uzaktan ulaşılabilme(download) imkânı verecektir.
Kullanıcılar ile haberleşme ve web sayfasına erişim;
- Lokal bilgisayar ile ( TCP/IP link veya RS 232 interface),
- Remote bilgisayar ( Ethernet TCP/IP link),
- Remote bilgisayar (modem link) ile sağlanacaktır.
İzleme modüllerinin (Monitoring Modül) tip testleri aşağıdaki listelenen standartlara göre akredite ve bağımsız laboratuvarlar tarafından yapılacaktır:
- Güvenlik Testi (Safety tests): IEC/EN 61010-1
- Elektromanyetik Bozulma Testi ( Electromagnetic Disturbance Test)
IEC/CISPR 11/EN 55011; IEC//EN 61000-3-2; IEC//EN 61000-3-3; IEC//EN 61000-6-4;
- Elektromanyetik Bağışıklık Testi (Electromagnetic Immunity Test):
IEC/EN 61000-4-2; IEC//EN 61000-4-3; IEC//EN 61000-4-4; IEC//EN 61000-4-5;
IEC/EN 61000-4-6; IEC//EN 61000-4-11; IEC//EN 61000-6-2;
- Sıcaklık ve iklim mukavemet Testi (Temperature and Climate Resistance Test ):
IEC//EN 60068-2-1; IEC//EN 60068-2-2; IEC//EN 60068-2-30; IEC//EN 60068-2-78
- Yazılım dili ve ekipmanların etiketlenmesi ingilizce ve Türkçe olacaktır.
Kabul Testleri:
Ekipmanların kontrol ve testleri uluslar arası özellikli IEC standartlarına uygun olacak ve tip, rutin ve özel testlerden başarıyla geçmelidir.
Sahada ekipmanların fonksiyon testleri yapılmalıdır.
Eğitim :
Cihazın kullanımı için gerekli eğitim verilecektir. Bu eğitim cihazın montajını, demontajı(özellikle sökülüp takılmasında dikkat edilecek hususlar), işletmeye alınması, işletmesi, bakımı, yazılımı ve analiz yöntemi hususlarını içermelidir. Bu eğitim sahada röle, işletme, test ve elektronik ekiplerini içerecek şekilde yapılacaktır. Eğitim süresi uygulamalı olarak en az 3 gün sürecektir. Eğitim masrafları firma tarafından karşılanacaktır. Montaj ve demontaj kataloğu, işletme kataloğu, bakım kataloğu vb. katalog ve dokümanlarını vereceklerdir (ayrıca CD).
Teknik Servis Sağlanması:
İhtiyaç duyulması halinde firma en kısa sürede gerekli teknik ve ekip desteği sağlamakla yükümlüdür. Ekipmanların periyodik kalibrasyonlarını yapacak ve bu konuda gerekli eğitimi sağlayacaktır.
Diğer hususlar:
Kullanıcı hatası olmayan durumlarda cihazda oluşacak arızalar 10 yıl boyunca firma tarafından bedelsiz giderilecektir.
Firma, cihazdan kumanda odasındaki ADSL modeme kadar olan iletişim kablosunu (Fiber optik) yedekli olarak çekip fiber optik patch panelde sonlandıracaktır. Sonlandırma işleminden sonra Fiber optik-Ethernet dönüştürücüsü ile (F/OóEthernet media conventer) hat RJ-45 olarak teslim edilecektir.
Cihazın alarm bilgisinin Kumanda odasındaki panoya taşıma işlemi firma tarafından yapılacaktır.
Yağdaki her bir gazın en az ölçüm aralığı 0-2000 ppm olacaktır.
İzleme Modülü Kabini IP54 koruma tipinde olmalı ve -40 derece / +55 derece sıcaklık aralığında çalışabilmelidir.