Kapsam:
Bu bölüm, yapıda elektrik enerjisinin üretimi, iletimi, dağıtımı ve elektrikte çalışan ekipmanın beslenmesi ve kontrolünde kullanılacak alçak gerilim koruma ve kumanda ekipmanının özellikleri ve montajı ile ilgili bölümleri kapsar.
Bu bölümde yapılan tanımlamalar 50Hz frekansta trifaze veya monofaze alternatif akımda nominal gerilimi 1000 V’a kadar olan ve projesinde belirtilen nominal akım değerlerinde çalışacak şalter ve sigorta ekipmanını kapsar.
Genel:
Tüm şalter ve sigortalar TSE standartlarına uygun olacaktır.
Bu şartnamede belirtilmeyen hususlar için “Uyulacak Standartlar” bölümünde belirtilen maddeler yazım sırasına göre geçerli olacaktır.
Tüm şalter ve sigortalar üzerinde etiketleme için uygun yerler bulunacak, aynca ilgili ekipman tablolar üzerinde de etiketlenecektir.
Termik Manyetik Otomatik Şalterler :
Tüm şalterler aşırı akım (termik) ve kısa devre (manyetik) durumlarında devreyi açabilecek bir anahtarlama elemanı ve açma biriminden oluşacaktır.
Şalterler aynca üzerine modüler olarak takılabilecek ek röle ve kontaklara kaçak akımlara karşı koruma, uzaktan açtırma vb. işlevlere sahip olabilecektir. Takılacak yardımcı kontaklar vasıtası ile açık-kapalı-hata sinyalini iletebilecektir.
Şalter üzerine yine modüler olarak takılacak motor modülü ile uzaktan kumanda imkanına sahip olabilecektir. Tüm şalterler projesinde belirtilen kısa devre kesme kapasitesinde seçilecektir. Kısa devre kesme kapasitesi belirtilmeyen şalterlerin kısa devre kesme kapasitesi en az 25 kA olacaktır.
Şalterlere her türlü modül ekleme işlemi ön yüzünden yapılabilecektir. Tüm şalterlerin tahrik koluna pano kapağı veya tablo örtü kapakları açılmadan ulaşılabilecektir.
Şalterlere takılacak elektromekanik veya elektronik koruma rölesi vasıtasıyla ayarlanabilir aşırı akım, ayarlanabilir kısa devre akımı koruması sağlanabilecektir. Takılacak koruma rölesinin elektronik olması durumunda aynı zamanda zaman gecikmesi de sağlanabilecektir.
Şalterler belirli akım değerleri için aynı ebatlarda imal edilmiş olacak dolayısıyla aynı rölenin farklı şalterlerde kullanılabilmesi imkanı olacaktır.
Tüm şalterlerin ön yüzeyinde şalterin durumunu gösteren (açık-kapalı-hata) ve yalıtım durumunu gösteren indikatörler olacaktır.
Şalterler 2500A’e kadar kompakt tip, 2500A’den büyük akımlarda açık tip olacaktır.
Anahtarlı Otomatik Sigortalar :
Anahtarlı otomatik sigortalar, DIN raya monte edilebilen tipte olacaktır.
Tüm sigortalar termik ve manyetik açma işlevine sahip olacaktır.
Aynı kutup sayısına sahip tüm sigortalar aynı ebatta olacaktır.
Projede aksi belirtilmedikçe tablo giriş ve ana kolon sigortaları l0 kA kısa devre kesme kapasitesinde (U veya C eğrisi), linye sigortaları 3 kA kısa devre kesme kapasitesinde (B eğrisi) olacaktır.Ancak bazı özel ekipmanın besleme linyelerinde gerekirse isteğe uygun olarak 6kA (G eğrisi) sigortalar kullanılabilecektir.
Sigortalar, yanlarına takılacak Slave modüller ile uzaktan açtırma, düşük gerilimde açma, durum sinyali (açık-kapalı-hata) iletme gibi imkanlara sahip olacaktır.
Sigortaların tahrik koluna pano kapağı veya tablo örtü kapakları açılmadan ulaşılabilecektir.
Sigortalar, tasarım itibariyle akım taşıyan kısımlara el değmeyecek şekilde imal edilmiş olmalıdır.
Pako Şalterler
Pako şalterler el ile kumandalı ve monte edileceği yere göre tablo üstü ve arkası montajına uygun olacaktır.
Şalterler nominal akımlarında sorunsuz olarak açma kapama yapabileceklerdir.
Şalterler döner göbekli tipte, kontakların açılıp kapanmasını dönme tahriki i!e yaylı olarak sağlayacaktır.
Şalterler projesinde aksi belirtilmediği sürece iki pozisyonlu (0-1) olacaktır.
Voltmetre komütatörü olarak kullanılacak pako şalterler bu amaçla özel olarak imal edilmiş olacak ve projesinde belirtilen pozisyon sayısına sahip olacaktır.
Şalterin pozisyon kadranı kaymayacak şekilde monte edilecek, üzerinde silinmez şekilde pozisyonlarını gösteren işaret ve yazılar bulunacaktır.
Şalterler, gerek imalat, gerekse montaj şekli itibariyle pozisyon değiştirme sırasında açısal olarak hareket etmeyecektir.
Kontaktörler
Kontaktörler bir kumanda bobini ve bobine bağlı olarak çalışan bir kontak mekanizmasından meydana gelecektir.
Kontaktörlerin uyarma bobinlerine uygulanan gerilim ile kontaklar pozisyon değiştirecektir. Gerilimin kesilmesinden sonra ayrıca bir sinyale gerek kalmadan kontaklar yay mekanizması” ile normal konuma gelecektir.
Kontaklar elektrikli ömrü boyunca nominal akımda hasar görmeden açma kapama yapacaktır.
Tüm kontaktörler kuru tip olacaktır. Çalışma esnasında titreşim ve gürültü yapmayacaklardır.
Her kontaktör imalat şekli itibariyle yanlarına ve/veya on line ilave kontak blokları ilave etmeye müsait olacaktır.
Kontaktörler yanına, üzerine veya altına koruma, kumanda ve alarm amaçlı olarak zaman rölesi, termik röle vb. ekipman takılabilecektir.
Motor beslemelerinde kullanılan kontaktörlerde mutlaka termik röle kullanılacaktır. Röle termik değeri motor ve/veya röle imalatçısı tarafından belirtilen değere ayarlanacaktır.
Bobin besleme devresi mutlaka sigorta ile korunmuş olacaktır.
Kontaktörler sipariş edilmeden önce projesinde gösterilen değerler, besleyeceği yükün özellikleri (AC1-AC3) ve imalat teknik doneleri kıyaslanacaktır. Etisan Enerji, gerekli görmesi durumunda, kontrollüğün da onayını alarak kontaktor imalatçısı teknik donelerine göre projesinde belirtilen değerlerin dışında uygun değerde ekipman kullanabilecektir.
Kontaktorlü tip yıldız-üçgen şalterler besleyeceği motorun özelliklerine uygun fabrikasyon imalat olacaktır.
Zaman Saatleri
Zaman saatleri analog yatay kadranlı tipte olacaktır.
Zaman saati tek kutuplu enversör kontaklı (16A-250V) olacaktır.
Zaman saatleri projesinde aksi belirtilmedikçe günlük programlı olacaktır.
Saatin programlaması tırnaklar ile yapılacak ve asgari anahtarlama süresi 15 dakika olacaktır.
Enerji kesintilerinde programı koruyabilmek için zaman saati bünyesinde asgari 24 saat çalışma sağlayabilecek bir düzeneği bulunacaktır.
Zaman saati üzerinde program ayarını by-pass ederek bakım amacıyla armatürlerin devreye alınmasını sağlayacak bir düzen bulunması tercih edilecektir.
Darbe Akım Anahtarları
Akım anahtarları bir kumanda bobini ve bobine bağlı olarak çalışan kontak mekanizmasından meydana gelecektir.
Akım anahtarları uyarma bobinine her enerji uygulandığında kontaklar konum değiştirecektir,
Kontaklar kullanım ömrü boyunca nominal akımda hasar görmeden açma kapama yapacaktır.
Kutup sayısı l veya 2 olacak, 3 veya 4 kutuplu akım anahtarları l ve 2 kutupların kombinasyonu ile meydana getirilecektir.
Akım anahtarlarının yanlarına genişleme kontak bloğu, yardımcı kontak bloğu ve zaman röleleri ilave edilebilecektir.
Takılacak ilave modüllerle standart kumandanın yanısıra merkezi kumanda, zamana bağlı kapatma ve durum izleme işlemleri yerine getirilebilecektir.
Akım anahtarları DİN raya monte edilebilir özelikte olacaktır. Tasarım itibariyle akım taşıyan kısımlara el değmeyecek şekilde imal edilmiş olmalıdır.
Anahtar üzerinde kontakların durumunu gösteren indikatör olacaktır. Konum değiştirme için gerekli min. darbe süresi 50ms olacaktır.
Kaçak Akım Koruma Şalterleri
Kaçak akım koruma şalterleri, diferansiyel sistemde çalışan ve kendi bünyesinde anahtarlama ekipmanı bulunan tipte olacaktır.
Kaçak akım eşik değeri, insan koruması için en çok 30mA, yangına karşı koruma için en az 300mA olacaktır.
Peşpeşe bağlanan aynı özellikli kaçak akım şalterleri selektivite amacıyla zaman gecikmeli tipte olacaktır. Ancak 30mA insan koruma eşiği için gecikmeli tip kullanılmayacaktır.
Kaçak akım koruma şalterleri üzerinden cihazın açık konumu gözlenebilecektir. Ayrıca üzerinde bulunan test butonu ile hata simülasyonu yapılarak şalterin çalışması kontrol edilebilecektir.
Kaçak akım şalterleri en az koruyacakları devrenin akım değerinde veya üstünde akım değerlerinde tesis edilecektir. Nominal akımda açma-kapamayı problemsiz olarak gerçekleştirecektir.
Monofaze devrelerde iki kutuplu (1F+1N), trifaze devrelerde dört kutuplu (3F+1N) olarak tesis edilecektir.
Kaçak akım koruma şalterleri, geçici sureti ve tesadüfi oluşan hatalarda istenmeyen açmalara karşı korumalı olacaktır.
Şalterin kısa devre dayanımı en az l0 kA olacaktır.
Şalterler DIN raya monte edilebilir özellikte olacaktır. Tasarım itibariyle akım taşıyan kısımlara el değmeyecek şekilde imal edilmiş olmalıdır,
Kaçak akım koruma şalterleri aşırı akım ve kısa devreye karşı mutlaka uygun amperajda bir anahtarlı otomatik sigorta veya termik manyetik otomatik şalter ile korunacaktır.